Беспаваротна пераканаўся, што беларускія літаратурныя крытыкі не разглядаюць пісьменнікаў інакш як славалюбных хітрых істот, якім важна адно: залезці вышэй па іерархічнай лесвіцы айчыннай літаратуры і там красавацца. А для гэтага ў нашых жулікаватых пісьменнікаў ёсць процьма разнастайных каварных сродкаў, апроч аднаго – пісаць сапраўды высокамастацкія тэксты.
Нашы крытыкі апрыёры ставяцца да пісьменнікаў з недаверам, маўляў, ведаем вас, як аблупленых, нічога вы самастойна прыдумаць не здольныя, а займаецеся эпігонствам, то бок здзіраеце ў вялікіх пісьменнікаў мінулага сюжэты, пазычаеце тыпажы; эх вы, літаратурныя неданоскі... Ну ды мы вас! Чакайце!
Крытыкі шчыра ўпэўнены, што раней жылі нейкія адмысловыя, Богам адораныя людзі, якія стваралі шэдэўры літаратуры, якіх азаралі геніяльныя ідэі, а вось сярод сучасных беларускіх літаратараў такіх быць не можа ў прынцыпе. Чаму? А крытыкі і самі не ведаюць, чаму ж адбылося такое генетычнае выраджэнне. Раней былі вялікія песняры К і К, цудоўны гістарычны раманіст К, тонкі лірык Б, а цяпер адны бяздарныя эпігоны і перасмешнікі Г і Х.
Ох, цяжка прызнаць прарока ў сваёй айчыне, ох, невыносна ўсведамляць, што побач з табой жыве і яшчэ не памёр геній, на чатыры галавы за цябе вышэйшы і разумнейшы... Яшчэ з болем у сэрцы можна прызнаць жывым класікам некага ў іншай краіне, асабліва калі ён лаўрэат нейкага Шнобеля. А вось наконт сваіх – жаба душыць. Не, свае абавязкова мусяць быць бяздарнасцямі, шэрасцямі, шараговасцямі – каб вочы не засцілі.
Што могуць свае? Ды, вядома ж, толькі эпігонствам займацца, па-чорнаму зайздросціць сабрату, перапісваць, кампіляваць, падладжвацца пад вялікіх замежных пісьменнікаў ці сваіх класікаў. Таму што яны генетычныя вырадкі. Наша літаратура пачалася з двух К і скончылася на трэцім К. (О, мудрыя, добрыя, духаборныя, самаадданыя, самаахвярныя рупліўцы беларускага слова!) Што ўсе трое добра прыкладаліся да чаркі, а адзін дык і наогул адпіў мазгі і пячонку – гэта нішто. Генію ўсё ні па чым, ён і ў алкагольным дурмане цверазейшы і разумнейшы за ўсіх вас разам узятых. «Эх, были люди в наше время, не то, что нынешнее племя». Так, багатыры – не мы.
Гэта раней людзі тварылі дзеля высокай ідэі, цяпер жа адно за месца пад сонцам змагаюцца. Сучасныя беларускія пісьменнікі ў вачах нашых крытыкаў не гутараць з музай сам-насам, канешне не! Яны проста членамі мераюцца – у каго большы, а таму не-не – і зжульнічаюць, не-не – і прыпішуць сабе лішнія два сантыметры, украўшы ў славутага, знанага, непераўзыдзенага (ну ладна – замежнага сучасніка) сюжэцік, фразачку, геройчыка, тыпажык, думачку. Ох, хітруны! Ух, шэльмы...
Але ж мы, беларускія крытыкі, іх бачым як на далоні, усю іхнюю грахоўную прыроду вывучылі дасканала, усю іхнюю дробязную зайздрослівасць, усю іхнюю бяздарнасць і не падмацаваную нічым пыху ўбачылі і гатовыя любога на чыстую ваду вывесці. І выведзем! А не дай Бог нехта вытыркнецца – дык па макаўцы доўбняй яго. Назад у багну, у наша беларускае адвечнае балота і там сядзі! Цыц!
У якасці эпілога (для тых, хто здольны вобразна мысліць):
Неяк граф Леў Талстой, чытаючы Мапасана, здзіўляўся, чаму ў яго творах ўсе жанчыны бл...зі, а ўсе маці – святыя. "Як такое можа быць?!” – смяяўся яснапалянскі мудрэц.
|
